تورم و بیکاری با شاخص فلاکت روند معکوسی پیدا کرد؛ اقتصاد ایران در قله 11 ساله رکود تورمی

تورم و بیکاری با شاخص فلاکت روند معکوسی پیدا کرد؛ اقتصاد ایران در قله 11 ساله رکود تورمی

شاخص فلاکت در ایران به‌رغم کاهش نرخ بیکاری و البته روند نزولی تورم در پایان سال 1400 به بالاترین رکورد در طول 11 سال گذشته رسید. شاخص فلاکت Misery index یک نشانگر اقتصادی است که توسط اقتصاددان آرتور اکان تعریف شده است و از جمع کرد نرخ بیکاری با نرخ تورم به دست می‌آید. باور بر این است که تورم فزاینده در کنار بیکاری رو به افزایش برای یک کشور، هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی در بر خواهد داشت. اولین‌بار محسن رضایی کاندیدای ریاست‌جمهوری ایران در سال 1388 در مناظره تلویزیونی با محمود احمدی‌نژاد، به افزایش این شاخص به نزدیکی 40 درصد در طول دوره ریاست احمدی‌نژاد اشاره کرد و گفته‌های احمدی‌نژاد دال بر بهبود وضعیت کشور را رد کرد. در پی اشاره به این شاخص توسط محسن رضایی، محمود احمدی‌نژاد در پاسخ به وی از به‌کار بردن واژه فلاکت درباره کشور و مردم انتقاد کرد. اما به هر حال نرخ تورم از 21.5درصد در پایان سال 90به 40.2درصد در پایان سال 1400رسیده و در همین مدت نرخ بیکاری از 12.3درصد به 9.4درصد کاهش یافته؛ با این حال شاخص فلاکت به عنوان مجموع نرخ تورم و نرخ بیکاری از 33.8درصد در پایان سال 90به رقم 49.6درصد در پایان سال 1400رسیده که بالاترین شاخص فلاکت در طول 11سال گذشته است.
نرخ تورم در سه سال گذشته صعودی شد
با تشدید فشار تحریم‌ها پس از خروج دولت وقت امریکا از برجام، نرخ تورم در ایران در فاصله سال‌های 97 تا 1400روندی صعودی را تجربه کرده و حالا دولت سیزدهم تلاش می‌کند نرخ تورم را در نخستین سال از قرن جدید خورشیدی پایین بیاورد که در این صورت انتظار می‌رود شاخص فلاکت، روندی نزولی پیدا کند.
ثبت رکورد تازه شاخص فلاکت در پایان قرن 14خورشیدی به‌رغم تک‌رقمی شدن نرخ بیکاری در نتیجه کاهش نرخ مشارکت، نشان می‌دهد ادامه حیات اقتصاد ایران در تورم بالا، می‌تواند زمینه‌ساز اختلال در شاخص‌های کلان ازجمله نرخ بیکاری، نرخ تورم و شاخص فلاکت باشد و از این منظر اولویت نخست و شاید مهم‌ترین مطالبه مردم از دولت، تلاش برای کاهش نرخ تورم طی سال‌های آینده است. هرچند که بانک مرکزی نرخ تورم هدف‌گذاری‌شده را اعلام نمی‌کند، اما به ‌نظر می‌رسد که تورم هدف دولت در سال جاری 25درصد باشد که به این ترتیب کاهش 15درصدی تورم در امسال می‌تواند اثر محسوس و ملموسی بر شاخص فلاکت داشته باشد.

شاخص فلاکت در استان‌ها
علاوه بر استان‌های تهران، سیستان‌وبلوچستان، همدان، سمنان، قم و خراسان رضوی، دو استان فارس و خراسان جنوبی، شاخص فلاکت پایین‌تر از میانگین کشوری را در پایان دهه 90تجربه کرده‌اند. شاخص فلاکت در استان فارس 49.4درصد و در استان خراسان جنوبی 49.5درصد برآورد می‌شود؛ درحالی که میانگین شاخص فلاکت سال 1400ایران 49.6درصد، نرخ بیکاری 9.4درصد و نرخ تورم 40.2درصد بوده است.علاوه بر این دو استان مرکزی با شاخص فلاکت 49.8درصد و قزوین با 49.8درصد، شاخص فلاکت در استان‌های گیلان، گلستان، اصفهان و بوشهر در کانال 50 درصد نوسان داشته است. همچنین در کانال 51درصد هم دو استان یزد و خوزستان قرار گرفته‌اند. پس از آن استان‌های مازندران، آذربایجان شرقی، زنجان، خراسان شمالی و کرمان در کانال فلاکت 52درصدی و وضعیت نارنجی قرار می‌گیرند که درصورت افزایش نرخ بیکاری یا تورم، این استان‌ها مستعد قرار گرفتن در وضعیت بدتر خواهند بود.داده‌های رسمی مرکز آمار روایت می‌کند شکاف تورم سالانه بین استان‌های ایران 11.9درصد بوده که بالاترین نرخ را در استان کهگیلویه و بویراحمد به میزان 48.2درصد و کمترین هم در استان همدان با 36.3درصد مشاهده شده است.

شکاف نرخ بیکاری در استان‌های مختلف
شکاف نرخ بیکاری هم در سال گذشته 12.3درصد بوده که کمترین نرخ بیکاری مربوط به استان تهران با 6درصد و بالاترین میزان مربوط به استان آذربایجان غربی به میزان 18.3درصد بوده است. نتیجه برآیند نرخ تورم و نرخ بیکاری، شکاف 18.6درصدی در شاخص فلاکت بین استان آذربایجان غربی با شاخص 18.6درصد و استان تهران با شاخص 43.6درصد است.شاخص فلاکت در سال‌های دهه 90 در ابتدا حرکتی کاهشی و سپس حرکتی افزایشی داشته است.به‌طوری که در ابتدای دهه گذشته این شاخص در عدد43.3 قرار داشت و سپس در سال‌های بعدی روندی کاهشی به خود گرفت که در نتیجه این روند در میانه‌های دهه به 19.3 رسید. با توجه به افزایش نرخ تورم در سال‌های اخیر شاخص فلاکت دوباره به سطوح سال‌های ابتدایی دهه 90 رسید. همچنین بررسی شاخص فلاکت اقتصاد در دهه 90 نشان می‌دهد، این شاخص در سال گذشته بالاترین رقم را تجربه کرده و همزمان با اوج تحریم‌ها و تلاطم ارزی در سال 97 روند صعودی به خود گرفت.همواره برای دولت‌ها کاهش نرخ تورم و بیکاری بسیار با اهمیت بوده و شاخصی در جهت رونق تولید و ارتقاء معیشت و سطح رفاه مورد توجه قرار می‌گیرد. جمع دو نرخ تورم و بیکاری در علم اقتصاد و براساس نظریات برخی اقتصاددانان شاخصی به عنوان شاخص فلاکت را شکل می‌دهند که وضعیت کشورها از جهت هزینه‌های اجتماعی و اقتصادی را نمایان می‌کند بنابراین این شاخص به عنوان یک نشانگر عمل می‌کند و رابطه مستقیم با ناهنجاری‌های اجتماعی و اقتصادی دارد. در ایران شاخص فلاکت در سال‌های اخیر رو به افزایش گذاشته است که به دلیل بالارفتن تورم در سال‌های اخیر تلقی می‌شود. روند صعودی شاخص فلاکت از سال 97 و همزمان با تلاطم ارزی کشور که منجر به بالا رفتن نرخ تورم، شروع شد و تا سال 99 ادامه یافته است.

پایین‌ترین شاخص فلاکت مربوط به سال 95 بود
پایین‌ترین شاخص فلاکت مربوط به سال 95 است که به عدد 19.3 درصد رسید. شاخص فلاکت طی سال‌های 93 تا 98 از 25 درصد به 45 درصد افزایش یافته است. این شاخص همچنان رو به افزایش است! براساس این گزارش، شاخص فلاکت (Misery index) یک نشانگر اقتصادی است که توسط اقتصاددان آرتور اکان تبیین شده‌ است و از افزودن نرخ بیکاری به نرخ تورم به دست می‌آید.
شاخص فلاکت طی سال‌های 93 تا 98 از 25 درصد به 45 درصد افزایش یافته و این شاخص هم‌چنان رو به افزایش است! از آنجایی که شاخص فلاکت متاثراز دو نرخ تورم و بیکاری است، می‌توان گفت به علت عدم تغییرات چشمگیر نرخ بیکاری در اقتصاد ایران، تغییرات شاخص فلاکت در ایران بر اثر نوسانات شدیدی است که در نرخ تورم در سال‌های اخیر رخ داده است. زمانی که نرخ تورم بالا باشد ثبات را از اقتصاد کلان گرفته و زمانی هم که نرخ بیکاری و جمعیت بیکاران زیاد باشد موجب در تنگنا قرار گرفتن افراد جامعه خواهد. به‌طور کلی بالا بودن نرخ این دو شاخص نه‌تنها عواقب اقتصادی بدی به همراه دارد بلکه به صورت همه‌جانبه باعث کاهش رفاه یک جامعه خواهد شد.

منبع: اعتماد