سیاست‌های ارزی دولت با نظام بانکی افغانستان، عراق و آسیای میانه اجرایی نیست گره ارزی بر صادرات استان

بعد از نوسانات چندماهه اخیر نرخ ارز در کشور، دولت برای سامان دهی و کنترل نرخ ارز، قیمت دلار را تک‌نرخی کرد و به فعالان اقتصادی برای واردات کالا دلار 4200 تومانی تخصیص داد اما صادرکنندگان را موظف کرد، درآمد حاصل از صادرات خود را به‌صورت ارز وارد کشور کنند. در این میان برخی از صادرکنندگان استان بااشاره به نظام بانکی ضعیف کشورهای منطقه مثل عراق، افغانستان و کشورهای آسیای میانه می گویند هنوز قادرنیستند از طریق بانک های رسمی ارزوارد کشور کنند، از طرفی دولت اجازه وارد کردن نقدی ارز را نمی دهد و اصرار دارد ورود و خروج ارز از طریق سامانه نیما ثبت شود؛ از این رو آن ها این پیشنهاد را مطرح کرده اند که مبادلات تجاری با این کشورها به صورت ریالی یا بر اساس مدل های گذشته لحاظ شود به‌طوری‌که به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی استان مهدی تقوایی، رئیس گروه هماهنگی امور اقتصادی استانداری در پنجمین نشست کمیته استانی بند «ب» ماده 12 قانون احکام دایمی برنامه‌ توسعه استان بابیان این که حجم عمده صادرات افغانستان مربوط به خراسان رضوی است، یادآور شد: علاوه بر این استانمان سهم مطلوبی از صادرات به عراق را نیز به خود اختصاص داده است. در این زمینه، اتحادیه صادرکنندگان استان درخواست دارد مبادلات صادراتی با کشورهای عراق و افغانستان به‌صورت ریالی انجام گیرد، در غیر این صورت اگر مبادله به‌صورت دلار انجام شود، سهم 800 میلیون دلاری استان را به کشور افغانستان از دست خواهیم داد.
برخی کشورها نه قادرند دلار برای ما حواله کنند و نه ما توانایی دریافت حواله‌های ارزی آن ها را داریم
در همین زمینه رئیس اتحادیه صادرکنندگان به خراسان رضوی گفت: عمده کشورهایی که در منطقه با ایران روابط اقتصادی دارند مانند کشورهای آسیای مرکزی، افغانستان و عراق ازنظر نظام بانکی ضعیف هستند و هم اکنون نه آن‌ها قادرند دلار برای ما حواله کنند و نه ما توانایی دریافت حواله‌های ارزی را داریم.
روشنک با تأکید بر این که دلار اساس تمام معاملات بین‌المللی در نظام اقتصادی جهان است، اظهار کرد: کاری که صادرکنندگان در تمام این دوران فعالیت خود می‌کردند این بود که معامله بر پایه نرخ دلار محاسبه می‌شد و بر اساس قیمت ارزش دلاری معامله، ارز مورد مطالبه صادرکننده ایرانی در صرافی‌های کشور مقصد تبدیل به ریال می‌شد و در اختیار طرف ایرانی قرار می گرفت.
وی توضیح داد :هنوز سیستم‌های بانکی و صرافی‌ها در کشورهای هدف صادراتی استان به‌گونه‌ای نیست که بتوانند دلار را به بانک‌های داخل ایران حواله کنند چون این امکان فراهم نیست. از سوی دیگر ما اگر بخواهیم ارز را به‌صورت نقدی از مرز وارد کشور کنیم چه از طریق هواپیما یا قطار و دیگر موارد ازنظر قانونی این ارز قاچاق به شمار می‌آید.
روشنک ادامه داد : معاملات صادرکنندگان با کشورهایی مانند افغانستان به‌گونه‌ای است که خریدار در کشور مقصد ارز را به پایانه‌هایی ارزی که صرافی‌های ایرانی در آن جا فعال هستند مانند امارات، ترکیه، عمان و روسیه می برد و در آن‌جا تبدیل به ریال می‌کند و به ایران انتقال می‌دهد.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان گفت: پیشنهاد اتحادیه صادرکنندگان درواقع این است که بانک مرکزی به جای این که از صادر کننده بخواهد دلار وارد کشور کند که ممکن نیست، ریال را به‌عنوان پول حاصل از صادرات قبول کند.
روشنک همچنین پیشنهاد کرد: روالی که ما درگذشته در بحث صادرات و واردات داشتیم این‌گونه بود که چون نمی‌توانستیم ارز وارد کشور کنیم، حواله ارزی را که به عنوان صادر کننده در اختیار داشتیم، در اختیار واردکننده قرار می دادیم تا واردکننده به جای پرداخت ارز از این حواله برای واردات کالای خود استفاده کند؛ کاری که در خارج کشور انجام می‌شد و نیازی به ورود یا خروج ارز از کشور نداشت. این روال در سال‌های گذشته انجام می‌شد؛ یعنی حواله ارزی صادر کننده در اختیار صرافی مثلا واقع در دبی قرار می گرفت و این صرافی حواله ارزی را در اختیار وارد کننده قرار می داد و مبلغ معادل ارزش ریالی حواله ارزی را صرافی داخل ایران که طرف حساب صرافی مستقر در دبی است ، در اختیار صادر کننده قرار می داد.
در صادرات 2 کشور عراق و افغانستان معاملات تجاری بر اساس ریال انجام می‌شود
این گلایه ها و پیشنهادها در حالی مطرح شد که رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان بابیان این که کشورهای عراق و افغانستان از مبادلات دلاری در بحث صادرات مستثنا شده‌اند، به خراسان رضوی گفت: در مصوبات دولت در خصوص بحث صادرات دو کشور عراق و افغانستان معاملات تجاری بر اساس ریال انجام می‌شود و از سوی دیگر صادرات استان در دوماهه اول امسال به کشور افغانستان شاهد رشد 40 درصدی بوده است. اگر صادرات ما به کشور عراق هم با کاهش 7 درصدی در این مدت مواجه شده، ناشی از سیاست‌های تعرفه‌ای دولت عراق بوده است.
امیر فخریان افزود: در زمینه صادرات به کشورهای آسیای مرکزی هم باید گفت که برعکس ادعاهای مطرح‌شده صادرات ما به این کشورها در این مدت رشد داشته است. البته تقاضای صادرکنندگان در زمینه مستثنا کردن کشورهای این منطقه از معاملات ارزی است که ما نیز موضوع را به دولت منعکس کرده ایم اما دولت با این موضوع مخالفت کرد. وی تصریح کرد: به‌هرحال این سیاست هر دولتی است که معاملات تجاری خود را بر اساس ارزهای موردنیازش تعیین کند و این‌گونه نیست که ما قادر نیستیم ارز از طریق بانک‌های خارجی وارد کشور کنیم و برخی بانک‌های ما در برخی کشورهای منطقه می‌توانند ارز را از طریق سیستم بانکی وارد کشور کنند؛ اما این موضوع نافی این نیست که ما در شرایط کنونی در خصوص انتقال ارز به داخل کشور یا سیستم بانکی هیچ مشکلی نداریم. امیر فخریان درباره پیشنهاد اتحادیه صادرکنندگان مبنی بر معاوضه حواله‌های ارزی صادرکنندگان با واردکنندگان در صرافی‌های خارج از کشور برای جلوگیری از خروج ارز از کشور بیان کرد: بدون شک وزارت صنعت، معدن و تجارت و دولت و نظام از تمام درخواست‌هایی که در زمینه توسعه صادرات و برطرف کردن مشکلات صادرکنندگان است، استقبال می‌کند و این پیشنهاد حتماً به نهادهای و دستگاه‌های مسئول منتقل می‌شود تا بررسی کارشناسی شود و در صورتی که به نفع کشور و صادرکنندگان باشد، اعمال شود.
در هیچ‌یک از گمرک‌های کشور امکان ثبت اظهارنامه ریالی وجود ندارد
اما رئیس اتحادیه صادرکنندگان استان در واکنش به سخنان امیر فخریان درباره مستثنا شدن کشورهای افغانستان و عراق از مبادلات ارزی و ریالی بودن مبادلات این دو کشور گفت: به‌هیچ‌وجه این سخن صحیح نیست و تنها استثنایی که برای دو کشور قائل شده‌اند این است که لازم نیست صادرکننده ارز خود را در سامانه نیما ثبت کند. روشنک بابیان این که در هیچ‌یک از گمرک‌های کشور امکان ثبت اظهارنامه ریالی وجود ندارد، افزود: در بخشنامه دولت آمده است که صادرکننده به چهار طریق می‌تواند ارز را به کشور بازگرداند؛ یا معادل حواله ارزی خود کالا وارد کند، یا بدهی‌های خود را به سیستم بانکی تسویه کند، یا در سیستم بانکی سرمایه‌گذاری کند یا در سامانه نیما ثبت و ارز خود را به فروش برساند. دو کشور عراق و افغانستان فقط از مورد چهارم مستثنا شدند.
روشنک همچنین وضعیت صادرات استان به کشورهای عراق و افغانستان را مطلوب دانست و گفت: از ابتدای سال ما شاهد رشد صادرات به این کشورها بودیم و این که بیان می‌شود شاهد کاهش صادرات به عراق بودیم به این دلیل است که برخی صادرکنندگان استان آمار صادرات خود را به کشور عراق در گمرک استان ثبت نمی‌کنند و در دیگر استان‌ها مانند خوزستان ثبت می‌کنند به همین دلیل در سامانه گمرک استان این موضوع منعکس نمی‌شود.