راهکارهایی برای فرآوری ضایعات کشتارگاه‌های صنعتی طیور

در سی‌اُمین نشست دبیرخانه شورای گفت‌وگوی خراسان رضوی بررسی شد

راهکارهایی برای فرآوری ضایعات کشتارگاه‌های صنعتی طیور

در سی‌اُمین جلسه دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی، پیشنهادات فعالان اقتصادی درباره نحوه شکل‌گیری واحدهای جدید پودر گوشت برای فرآوری ضایعات کشتارگاه‌های صنعتی طیور به بحث و بررسی گذاشته شد.

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، «علی اکبر لبافی»، رئیس این دبیرخانه در ابتدای این نشست اظهار کرد: در جلسات پیشین موضوع کشتارگاه‌ها بررسی شد؛ یکی از موضوعات مهم، استفاده از ضایعات مرغ و شکل گیری واحدهای فرآوری ضایعات بود. بر همین اساس، مقرر شد تا موضوع شکل گیری واحدهای جدید فرآوری را مطرح و جمع بندی کنیم و در صورت لزوم پیگیری های لازم را در سطح ملی انجام دهیم.

* پودر گوشت می‌تواند به قطع وابستگی به کنجاله سویا منجر شود

در ادامه تریبون در اختیار روح‌الله محمدپور، دبیر انجمن کشتارگاه‌های طیور صنعتی خراسان رضوی قرار گرفت و او گفت: در سطح استان 14 کشتارگاه فعال است و روزانه حدود 500 تن مرغ و بوقلمون کشتار می‌شود که از این مقدار 125 تن ضایعات است و باید برای فرآوری آن چاره اندیشی شود.

وی با بیان اینکه در سال 37 تا 40هزار تن ضایعات در کشتارگاه‌ها به وجود می‌آید، افزود: هم‌اکنون این ضایعات در دیگ های پخت به مدت 7-8 ساعت پخت و به پودر گوشت تبدیل می‌شود. بدین ترتیب در استان ما 10هزار تن پودر گوشت تولید می‌شود که در این شرایط می‌تواند به قطع وابستگی ما به کنجاله سویا بیانجامد. در این پودرها 56 تا 60 درصد پروتئین موجود است و می تواند جایگزین خوبی برای کنجاله باشد.

محمدپور با تاکید بر اینکه درخواست ما خارج از موضوع پودر گوشت است، تصریح کرد: نخستین موضوع در بحث «سر مرغ» در میان ضایعات کشتارگاهی است؛ دو سال قبل با حمایت اداره کل دامپزشکی، کمیته ای فنی در انجمن کشتارگاه‌های طیور استان فعال کردیم و به تمامی این موارد در انجمن رسیدگی شد. بعد از جلسات بسیار، قرار شد سر مرغ را با برنامه ریزی به سیکل مصرف وارد کنیم و به عنوان یک ماده غذایی استفاده شود. در آذرماه سال 1398 جزوه ای تهیه کردیم و به تمامی جوانب کار درباره سر مرغ پرداختیم. همان طور که در بسیاری از کشورها قابل خوردن است و مصرف می‌شود.

وی یادآور شد: با گذشت یکسال، طرحی که تهیه کردیم، بدون هیچ منطق و کارشناسی از تهران رد شده و دلیل رد این موضوع را به ما اعلام نکردند.

*روزانه 112.5 تن سر مرغ در استان تبدیل به ضایعات می‌شود

محمدپور در بخش دیگری از اظهارات خود عنوان کرد: هر شب 112.5 تن سر مرغ داریم که تبدیل به پودر مرغ می شود و ارزشی برای انسان ندارد. هر کیلو سر مرغ 6هزار تومان خرید و فروش می شود و در حال حاضر کشتارگاه ها می توانند 22میلیارد و 500میلیون تومان از این محل در سال درآمد داشته باشند. انتظار ما این است که دلیل مخالفت از مرکز اعلام شود و ما توضیح دهیم تا بتوانیم موافقت لازم را اخذ کنیم.

مهدی فروزان، مدیر انجمن کشتارگاه ها نیز در همین خصوص گفت: حدود یک ماه است که قیمت مرغ به نوسان دچار است و فشاری که بر روی تولیدکنندگان و عرضه کنندگان یعنی کشتارگاه ها وجود دارد، افزایش چشمگیری یافته است. جهاد کشاورزی در هنگام محاسبه درآمدهای ما، آلایش را هم محاسبه می کند. در مجموع هزینه های ما در امر قیمت گذاری مدنظر نیست اما در اخذ مطالبات دولتی، فشارهای مضاعف است.

قاسم کیومرثی، رئیس اداره فلزی سازمان صمت خراسان رضوی نیز در همین خصوص گفت: سازمان صمت پروانه ای برای کشتارگاه صادر نمی کند و شاید موضوع پالایش زیرمجموعه این سازمان باشد.

وی افزود: اگر بحث طرح مطالعاتی در این زمینه مطرح است، باید ببینیم این طرح از سوی چه دستگاهی باید پیگیری شود. از طرفی، مجوزهایی لازم است که باید اخذ شوند و مشخص نیست مشکل کار کجاست که این اتفاق نیفتاده است.

لبافی نیز ابراز کرد: کارشناسی های لازم صورت گرفته است و به نظر می رسد مانعی برای این موضوع وجود ندارد و اگرچه ضوابطی از مرکز هست، اما به لحاظ کارشناسی در استان مشکلی وجود ندارد.

*سیستم دامپزشکی کشور مخالف عرضه خوراکی سر مرغ است

محمود قربان‌زاده، رئیس نظارت اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی نیز در واکنش به نکات مطرح شده، ابراز کرد: سر مرغ یا تبدیل به پودر میشود یا برای غذای حیوانات خریداری می‌شود. اگر استانداری طی نامه‌ای به دامپزشکی کشور خواستار بررسی موضوع شود، در صورت موافقت، برای مدت 6ماه به طور آزمایشی کار انجام می‌شود. مصرف سر مرغ در برخی کشورها مثل چین و تایلند انجام می شود اما در کشورهای اروپایی تقریبا منسوخ شده است.

وی گفت: سیستم دامپزشکی کشور مخالف عرضه خوراکی سر مرغ است و به ضوابط و دستورالعمل های کشتارگاهی تکیه می کند در آن ضوابط آمده است که سر مرغ باید تبدیل به ضایعات شود.

سیدهادی ابراهیمی، عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد نیز در همین رابطه اظهار کرد: متاسفانه مرجع بالادستی بسیاری از ضوابط ما مصوبات بهداشتی اتحادیه اروپاست که ضایعات کشتارگاهی را بسته بندی می کنند اما چون آنجا سوخت گران است، فرآوری انجام نمی شود. این همه در حالی است که ضوابط بالادستی باید در کشور ما بومی سازی شود.

وی افزود: شاید اگر به جای خام فروشی سر مرغ، به سمت کنسرو سر مرغ برویم، مشکل تا حدی حل شود؛ اگر سر مرغ کنسروی شود، در مصرف خانگی می توان استفاده کرد.

مهدی وطن پرست کارشناس استانداری خراسان رضوی نیز در تکمله این بحث متذکر شد: دامپزشکی استان یا انجمن کشتارگاه ها پیش نویس این موضوع را به طور غیررسمی تهیه کند تا ما از سمت استانداری موضوع را پیگیری کنیم.

*اهمیت پخت کامل و مطلوب در فرآوری ضایعات کشتارگاهی

فریدون کافی، مدیرعامل اتحادیه کارخانجات خوراک دام خراسان رضوی نیز اظهار کرد: بخش عمده ای از ضایعات واحدهای تولیدی امروز به هدر میرود. ما معتقدیم فرآوری باید اصلاح گردد، در غیر این صورت شاهد خسارتهای زیادی خواهیم بود. بحث اصلی ما بر پخت این ضایعات در فرآوری است. اگر پخت به خوبی انجام گیرد، مشکلی نخواهیم داشت. فرآوری در کشتارگاهها باید کامل باشد. آنچه امروز انجام میشود، استانداردهای لازم را ندارد و چون نمیتوان یک نمونه خوب را به همه تعمیم داد، نظارتهای دامپزشکی در این زمینه بسیار مهم است. این ضایعات ارزش افزوده بسیار بالایی دارد و حیف است که از این ارزش برای خوراک دام و طیور استفاده نشود و به واردات کنجاله بپردازیم.

لبافی، رئیس دبیرخانه شورای گفت‌وگوی استان در جمع بندی این دستور کار اظهار کرد: ظاهرا با کلیات موضوع در استان موافقت شده است و جمع بندی اینکه این موضوع یکی از ضرورت‌های استان است را میتوانیم به تهران پیشنهاد دهیم تا مجوز اخذ شود و بتوان کار را آغاز کرد.

*ارزش دارویی صفرای مرغ مغفول مانده است

محمدپور، دبیر انجمن کشتارگاه‌های صنعتی طیور استان در توضیح دستور کار دوم گفت: موضوع صفرای مرغ که مواد استخراجی از آن پایه تمام داروهای ضدصفراوی است، یکی دیگر از مباحث مدنظر ماست. طی آزمایشهایی که انجام دادیم، توانستیم فرآوری را انجام دهیم؛ از دل فرآوریها میتوان کپسولی دارویی تهیه کرد که برای حل کردن سنگ صفرا استفاده میشود اما متاسفانه امروز صفرا به ضایعات تبدیل میشود. هم اکنون یک نفر این صفراها را در مشهد خریداری و به چین صادر میکند.

وی افزود: تمام مراحل علمی این طرح طی شده و حاضرم تمام مطالعاتم را در اختیار دانشگاه قرار دهم تا از دور ریختن صفراها جلوگیری شود.

قربان زاده، رئیس اداره نظارت دامپزشکی هم گفت: باید ببینیم مصرف این فرآوریها در کجا قرار است باشد، اگر به مصرف دام برسد ما میتوانیم بررسی کنیم اما اگر مصرف انسانی دارد، نیازمند تایید دانشگاه علوم پزشکی است.

*استخراج کلاژن نوع 2 از پای مرغ

محمدپور در توضیح دستور کار سوم نیز گفت: روزانه 15 تن پای مرغ در استان و 150 تن در کشور تولید میشود. این پای مرغ که بخشی از آن در داخل مصرف میشود و بخشی به دیگر کشورها صادر میشود، خواص ارزشمندی دارد.

وی افزود: یک شرکت دانش بنیان پیگیر این موضوع شده و کلاژن نوع 2 را از پای مرغ استخراج کردند و مراحل تولید آزمایشگاهی، تولید صنعتی و ثبت اختراع صورت گرفته است. حدود 70 تا 80درصد ژلاتین کشور ما از دیگر کشورها وارد میشود و از منابعی که حتی از نظر شرعی ممکن است چندان مطمئن نباشد درحالیکه پای مرغ 8درصد ژلاتین تولید میکند.

محمدپور اضافه کرد: یک شرکت دانش بنیان در این زمینه مطالعاتی داشته و ما با سرمایه گذاران مختلف در خصوص آن صحبت کردیم. با سرمایه گذاری 12میلیارد تومانی میتوان مشکل استان را حل و پای مرغ را به کلاژن تبدیل کرد و بدین ترتیب وابستگی صد در صدی به کلاژن را از بین برد.

زهرا حسینی، فناور حوزه علوم پزشکی نیز اظهار کرد: سر مرغ، پای مرغ و... که به عنوان ضایعات سوخت میشود، میتواند در تولید دارو استفاده شود. ژلاتین ناشی از پای مرغ قابل توجه است و این استخراج را میتوانیم با فرآوریهای بومی ایران انجام دهیم. در سال 2020 بعد از اظهارنامه ثبتی ما، ووهان چین اختراع کلاژن از سر بوقلمون را به ثبت رسانده است درحالیکه ما زودتر برای سر مرغ و کلاژن ناشی از آن اقدام کردیم و به نتیجه ای نرسیدیم.

وی افزود: ما برای طی مراحل مختلف و فرآوری پای مرغ، به دنبال سرمایه گذار هستیم چون اگر خودمان بخواهیم سرمایه گذاری کنیم، نیازمند وثایق بانکی سنگینی هستیم.

مرتضی شیرزور، رئیس اداره حفاظت محیط زیست مشهد نیز گفت: صندوق محیط زیست برای کاهش آلایندگی کشتارگاههای صنعتی اعتباراتی درنظر گرفت و این اعتبار به دو کشتارگاه تخصیص یافت اما علیرغم فراخوانی که صورت گرفت، در استان ما تنها همین دو واحد کار فرآوری ضایعات را انجام دادند. بهتر است در مسیر فرآوری از مشاوره های اداره حفاظت محیط زیست استفاده شود تا طرح بهتر و کارشناسی تری ارائه گردد و پروپوزالی قابل دفاع ارائه شود.

*لزوم ضمانت کشتارگاه‌ها برای تامین مواد اولیه واحد فرآوری

ابراهیمی، عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی گفت: ضمانت تامین ماده اولیه یکی از نکاتی است که باید برای سرمایه گذار فراهم باشد؛ اگر سرمایه گذار بداند که ماده اولیه برای او به راحتی تامین میشود، بهتر پیش قدم میشود و در این عرصه اقدام میکند.

وی خاطرنشان کرد: البته ذکر این نکته هم لازم است که به محض اینکه کشتارگاهها متوجه شوند قرار است ارزش افزوده ای به وجود بیاید، ضایعات خود را گرانتر میفروشند و به همین دلیل همراهی کشتارگاهها در این موضوع برایمان مهم است.

محمدپور در پاسخ به ابراهیمی گفت: ما در مجموعه کشتارگاه خودمان حاضریم تا حد ممکن کار را پیش ببریم. البته اگر دانشگاه میتواند در این هلدینگها سرمایه گذاری کند، اتفاق خوبی است تا پشتوانه مطلوبی برای انجام کار داشته باشیم.

فروزان، مدیر انجمن کشتارگاه‌های استان گفت: سقف اعتبارات استانی بسیار محدود است و سقف بانک‌های تخصصی در حوزه کشاورزی 8میلیارد تومان است و برای بیش از این، پرونده بنگاه اقتصادی به تهران ارجاع میشود. هم اکنون سقف بانک کشاورزی 8میلیارد تومان، بانک ملی 6میلیارد و بانک رفاه 9میلیارد تومان است و امکان تامین 12میلیارد تومان در داخل استان از طریق این بانکها نیست.

لبافی نیز در پایان مباحث مطرح شده در این نشست ابراز کرد: اینکه فقط به دنبال یک سرمایه گذار خاص باشیم تا مشارکت آن مشخص شود و نفر دوم هم اعلام آمادگی کند، روندی دارای ریسک است؛ اما اگر مجموعه کشتارگاهها بتوانند به شرکت دانش بنیان کمک کنند و به طور تجمیعی سرمایه گذاری نمایند، شاید اثرگذار باشد. البته باید بررسی های مختلفی صورت گیرد چون این موضوع وابستگی نزدیکی به کشتارگاهها دارد. ما نیز از طریق استانداری موضوع را پیگیری میکنیم.

وی اظهار کرد: پیشنهاد میشود کشتارگاهها در زمینه فرآوری پای مرغ و دیگر ضایعات به نسبتی مشارکت کنند و ما هم با شورای هماهنگی بانکها برای اعتباردهی به این پروژه مذاکره خواهیم کرد.