شروط موفقیت ادغام بانک‌ها
شروط موفقیت ادغام بانک‌ها
علی‌اکبر نیکواقبال- اقتصاددان
اساساً بانک‌های ادغام شونده با مسائل و مشکلاتی از جمله مطالبات معوق و حتی لاوصول برای تسهیلات و وام‌های سنگین اعطا شده، عدم دریافت وثایق و ضمانت‌های مناسب و کافی، عدم بررسی پروژه‌ها و به دنبال آن ورشکستگی وام‌گیرندگان و معاف شدن آنها از بازپرداخت وام‌های دریافت شده، هزینه‌های نسبتاً بالا برای پرداخت سود و بهره برای سپرده‌گذاران و کلاً کوچک شدن نسبت کفایت سرمایه به علت زیان‌های ممتد در اثر هزینه‌های فزاینده و کاهش ارزش دارایی‌ها دست‌به‌گریبان هستند.
ادغام با هدف کاهش مشکلات صورت گرفته را نمی‌توان به‌تنهایی مورد ارزیابی مثبت قرار داد؛ وقتی گروه بانکی با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو و نسبت کفایت سرمایه بسیار پایین است، نفس و ماهیت ادغام نمی‌تواند این مشکل را برطرف کند مگر آنکه مدیریتی مقتدر، کارآزموده و صالح برای رفع مشکلات بانک‌های ادغام‌شده در نظر گرفته شود؛ بنابراین ادغام، به‌خودی‌خود نمی‌تواند بیماری نظام بانکی کشور را درمان کند و فقط مسکن موقتی خواهد بود، ضمن اینکه شرایط توافق و ادغام بر مبنای حسابرسی‌های صحیح و دقیق هنوز مشخص نشده و ادغام یک بانک و بانک‌های مشکل‌دار در یک بانک سالم، می‌تواند بانک سالم را هم دچار به‌هم‌ریختگی و انواع مشکلات کند.
شایان ذکر است که این ادغام فقط گام نخست در رفع مشکلات بانک‌ها بوده و موفقیت ادغام در گرو چندین شرط خواهد بود. ادغام در صورتی مفید خواهد بود که هزینه‌های جمعی بانک سپه پس از ادغام از طریق کاهش شعب فیزیکی و حتی از طریق بازخرید بخشی از پرسنل و مدیران اضافه، کاهش یابد و کلاً سیاست‌هایی در جهت عقلایی کردن فرآیندها و بهبود بازدهی منابع بانکی اتخاذ شود. همچنین باید مطالبات بانک‌های ادغام شونده تعیین تکلیف شود و تا حد امکان، مطالبات مشکوک‌الوصول بانک‌ها از طریق مذاکره با بدهکاران وصول و یا از طریق مراجع قضائی حل‌وفصل شود.
البته انجام این امور نیاز به شفاف‌سازی واقعی حساب‌ها، حسابرسی مداوم توسط حسابرسان خبره و معتبر داخلی و خارجی دارد. این حسابرسی‌ها موجب می‌شود تا این سازمان‌ها با نقاط ضعف و قدرت خود آشنا شوند و فرصت‌ها و تهدیدهای آتی را شناسایی کنند. از این طریق نظام بانکی می‌تواند سیاست‌ها و استراتژی‌های آتی خود را شناسایی و اجرا کند. با توجه به اهمیت حیاتی حسابرسی برای پایداری سازمان‌ها ضروری است که حسابرسی واقعی در بانک‌های ادغام‌شده با جدیت پیگیری و اجرا شود.
با سالم‌سازی نظام بانکی در هم ادغام‌شده می‌توان امیدوار بود که بسیاری از سوءاستفاده‌ها، زد و بندها و بوروکراسی‌ها کاهش پیدا کند. بدیهی است که عدم موفقیت در انجام اصلاحات ریشه‌ای پیش گفته نه‌تنها سبب می‌شود ادغام مزیتی به ارمغان نیاورد، بلکه بانک سپه را نیز درگیر و گرفتار چالش‌های پنج بانک نظامی خواهد کرد. نکته آخری که لازم است به آن اشاره داشته باشم، این است که بهتر نبود به‌جای ادغام این چند بانک در بانک سپه و درگیر کردن بانک سپه با مشکلات این پنج بانک، این بانک‌های نظامی با یکدیگر ادغام می‌شدند و یک تشکیلات بسیار کوچک تحت نظر بانک مرکزی با مدیریتی مقتدر انجام اصلاحات پیش گفته را در مورد این پنج بانک به اجرا می‌گذاشت؟
