فرهنگ مصرف بهینه، راهکار کاهش قطعی گاز صنایع
فرهنگ مصرف بهینه، راهکار کاهش قطعی گاز صنایع
امیرمهدی مرادی - دبیر انجمن مدیران صنایع خراسان
نخستین چالش صنایع و مواجهه جدی آنها با کمبود گاز در سرمای سال 1386 رخ‌نمایی کرد. در آن سال به دلیل سرمای شدید، شرکت گاز با کاهش فشار گاز خطوط مواجه شد و از آنجا که تا آن زمان با چنین شرایطی مواجه نشده بودیم، به یکباره تصمیم گرفتند برای پیشگیری از فاجعه انسانی گاز کلیه صنایع قطع شود. این قطع یکباره گاز بدون برنامه‌ریزی و بدون شناسایی تبعات آن خسارات سنگین و بعضاً جبران ناپذیری را به صنعت استان تحمیل کرد.
از دهه 70 به منظور حفظ محیط زیست و استفاده بهینه از انرژی آرام آرام صنایع به مصرف گاز تشویق و سپس اجبار شدند و این افزایش مصرف، بدون برآورد صحیح از زیرساخت‌ها زمینه‌ساز خسارت سنگین در سال 1386 شد. در سال‌های بعد با ایجاد کارگروهی متشکل از نمایندگان شرکت گاز، شرکت توزیع فراورده‌های نفتی، سازمان صمت و بخش خصوصی وضعیت کمبود گاز به ویژه در شرایط سرما تا حدودی مدیریت شد.
برنامه اصلی، آگاه‌سازی واحدهای بزرگ صنعتی مصرف‌کننده گاز جهت ذخیره‌سازی سوخت جایگزین و ایجاد زیرساخت لازم جهت مصرف و ذخیره‌سازی سوخت جایگزین بود. اگرچه اجرای این پروژه به دلیل محدودیت بسیاری از صنایع یا زیرساخت‌های موجود جهت تامین و ذخیره‌سازی، خود با چالش جدی مواجه بود.
به عنوان مثال، برخی شرکت‌های عظیم می‌بایست گاز مایع را به عنوان سوخت جایگزین ذخیره می‌کردند یا سرمایه‌گذاری سنگینی برای تامین منابع سوخت در کارخانجات بزرگ نیاز بود. همچنین موضوع محل تحویل سوخت دوم از نظر بعد مسافت و امکانات لجستیک لازم جهت حمل و نهایتاً قیمت بالای آن در عمل تولید را با چالش مواجه می‌ساخت.
گذشته از موارد ذکر شده، عدم برنامه‌ریزی صحیح در مدیریت بهینه مصرف همواره صنعت را با مشکلات ویژه‌ای مواجه می‌کرد و در شرایطی که حوزه صنعت ناگزیر به تعطیلی واحدهای خود می‌شد، مراکز تجاری و تفریحی از جمله استخرها و... همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دادند. انجمن مدیران صنایع خراسان در یک پروژه پژوهشی به سفارش اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان اولویت قطع گاز صنایع در شرایط بحران را تهیه و به مراجع ذیصلاح ارائه کرد.
پس از ابلاغ قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار ، با عنایت به آنکه هرگونه تصمیم‌گیری برای قطع گاز در حوزه شورای تامین استان تعریف شده است، همواره اولویت‌بندی صدرالذکر مورد نظر بوده است. در این پروژه به ابعاد مختلف موضوع در صنایع مختلف از جمله امکان قطع یکباره گاز بدون هرگونه آسیب به خطوط تولید، نحوه مصرف گاز در واحد که آیا به عنوان مواد اولیه است یا نقش سوخت را دارد (مثلاً گاز در شرکت‌های فولادی نقش احیاءکننده در بخشی از فرایند تولید دارد و به نوعی ماده اولیه است و به عنوان سوخت مصرف نمی‌شود)، امکان ذخیره‌سازی یا مصرف سوخت جایگزین، اهمیت خط تولید از نظر تامین مایحتاج مردم از جمله کارخانجات تولید نان، مرغداری،گلخانه‌ها و... همگی مورد توجه قرار گرفته است.
در تمام این مدت علیرغم تلاش شرکت گاز برای انتقال گاز از جنوب، استان و تقویت شبکه، سرعت تقویت شبکه گاز از سرعت تقاضا عقب مانده است و هر سال علی رغم افزایش دما در زمستان، شاهد قطع گاز در صنایع هستیم. از آنجا که قراردادهای شرکت گاز با صنایع نیز ساختاری تحمیلی و یکنواخت دارد و عملاً فقط تامین گاز برای نه ماه از سال را ضمانت می‌کند، دغدغه قطع گاز همواره برای صنایع وجود دارد.
هزینه‌های تعمیر و نگهداری، ذخیره‌سازی سوخت جایگزین، قیمت سوخت جایگزین، هزینه انتقال سوخت و... همه و همه قیمت نهایی محصول را افزایش می‌دهد و این در حالی خواهد بود که با مدیریت صحیح می‌توان شاهد قطع یکباره گاز و خسارت به خطوط تولید نباشیم.
گذشت سال‌ها و کسب تجربه مدیران استان را هم در حوزه تامین و هم در حوزه تولید(صنعت) برای مقابله با چالش قطع گاز بیش از پیش ورزیده کرده است و با هشدارهای سازمان صمت، شرکت گاز و شرکت پخش فرآورده‌های نفتی تقریباً اغلب شرکت‌هایی که امکان ذخیره سوخت جایگزین را داشته‌اند، تاکنون برای ذخیره‌سازی اقدام کرده‌اند که این عملکرد به هنگام نسبت به سال‌های گذشته جای تقدیر دارد.
آنچه می‌بایست در این شرایط مورد توجه ویژه واقع شود، ترویج مصرف بهینه گاز در میان عموم مردم است. ایجاد ادراک لازم در میان مردم به منظور مصرف بهینه جهت حفظ چرخه تولید از وظایف اصلی دولتمردان و رسانه‌های عمومی است. بی‌تردید با ترویج فرهنگ مصرف بهینه می‌توان ضمن تامین گاز مورد نیاز گرمایش واحدها، شرایط را برای بقای تولید فراهم آورد. امیدواریم با مشارکت مردم و همدلی در مصرف بهینه، صنایع استان بتوانند زمستان جاری را نیز به سلامت به اتمام برسانند.
