صنایع غذایی و تبدیلی؛ در بن‌بست مشکلات

فعالان صنایع غذایی و تبدیلی، در بحبوحه شیوع کرونا، با چالش های جدی دست به گریبان هستند

صنایع غذایی و تبدیلی؛ در بن‌بست مشکلات

 

شیوع بیماری کرونا، بخش های مختلف اقتصادی کشور را با مشکلات مختلفی روبه رو ساخته است. از چالش تامین مواد اولیه و از دست دادن بازارهای هدف بگیرید تا حتی رکود و توقف تولید.

اشتغال و سرمایه ای که پیش از این به واسطه چالش های اقتصادی و تحریمی در خطر قرار گرفته بود؛ حالا بحرانی به مراتب جدی تر را تحمل می کند.

در این میان، صنایع غذایی و تبدیلی، مشکلات خاص خود را دارند. بخشی از آن ها از صادرات محصولاتشان بازمانده اند و حتی قسمتی از بازار داخلی خود را هم از دست داده اند و شمار دیگری نیز نگران توقف خط تولیدشان به واسطه کمبود مواد اولیه و یا مشکل تامین سرمایه در گردش هستند.

سراغ جمعی از فعالان این بخش و مسئولان دستگاه ها و تشکل های مرتبط رفتیم تا با آن ها از چند و چون این مشکلات بگوییم:

 

*چاره‌جویی بر عهده دولت است

علیرضا بوستانی، رئیس انجمن صنایع تبدیلی کشاورزی خراسان رضوی نیز عمده‌ترین چالش های بخش صنایع تبدیلی و غذایی را عدم امکان صادرات کالا دانسته و بیان می‌کند: این صنایع مزیت نسبی کشور محسوب می‌شوند؛ به این علت توسعه صنایع تبدیلی نه تنها برای مصرف داخلی بلکه برای تامین ارز ناشی از صدور مازاد مصرف داخلی طراحی شده و حتی برای آن سرمایه‎گذاری‌های گسترده‌ای از سوی بخش خصوصی صورت گرفته است اما عدم امکان صدور کالا به علت شرایط تحمیلی کنونی بر چالش ها و گرفتاری‌های این صنعت افزوده است.

وی درباره میزان کاهش تولید یا تعطیلی کارخانه های این بخش، می‌گوید: گاهی در بعضی از فصول سال به دلیل کاهش عرضه مواد اولیه یا غیراقتصادی بودن قیمت آن، تولید متوقف می‌شود که امری طبیعی است. از سوی دیگر با اینکه مواد اولیه وجود دارد اما امکان جذب آن به دلیل تصمیمات فعلی فراهم نیست و شرایط موجود ما را در تنگنای جدی قرار داده است.

او تاکید می کند: هم فکری با فعالان بخش خصوصی و به ویژه اتاق بازرگانی در تصمیم‌سازی‌ها از الزامات این روزها به شمار می‌رود.

بوستانی عنوان می‌کند: پرهیز از تصمیمات خلق الساعه و در اتاق‌های در بسته و کمک به رفع خودتحریمی‌ها، اعتقاد و اعتماد به بخش خصوصی و میدان دهی به این بخش از بهترین راهکارهایی است که می توان در دوران بحران به کار برد.

*حمایت دولت از صنایع تبدیل مانند صنعت خودرو باید باشد

«ظرفيت توليد فرآوري صنايع غذايي و تبديلي خراسان رضوی بيش از نياز است؛ ظرفیت تولید بيش از 270 درصد برای كارخانجات كمپوت و كنسرو، رب بيش از 250 درصد، خوراك دام بيش از 400 درصد و براي كارخانه ضبط پسته بيش از 400 درصد است.»

محمدرضا اورانی، رئیس سازمان جهادکشاورزی استان با اذعان به این مطلب، متذکر می شود: به رغم همه این آمارها، سازمان صمت همچنان مبادرت به صدور مجوز در حوزه صنايع غذایي و تبديلي مي‌کند در حالیکه بايد مجوزهاي مربوطه توسط سازمان جهاد كشاورزي استان صادر گردد. متقاضيان و سرمايه‌گذاران اشراف و آشنايي كامل با مورد تقاضاي خود را ندارند و بايد دوره‌هاي مالي، اداري و آشنايي با صنعت مورد نظر خود را بگذارنند، همه این ها باعث می شود تا فرد اقدام به ایجاد بنگاه تولیدی کند که عملا در بازار هدف، اشباع شده است و با کمتر از ظرفیت خود فعالیت دارد. حالا با وجود همه این مشکلات، اگر بحرانی نیز عارض شود، تکلیف مشخص است. سرمایه ای که به دشواری تامین و صرف تولید شده، به چالش جدی مواجه می شود.

وی ادامه می‌دهد: مزيت نسبي توليد در شهرستان‌ها باید ملاك عمل ايجاد و احداث صنايع تبديلي و غذایي قرار بگيرد نه تغيير قوانين و عدم ثبات در تصميم‌گيري ها. سود پايدار توليد بين 7تا 5 درصد است و كارخانجاتي كه از سيستم بانكي اقدام به اخذ تسهيلات و كمك مالي با نرخ بيشتر مي‌کنند، با چالش بازپرداخت بدهی ها مواجه هستند. در چنین شرایطی، این دستگاه های متولی هستند که نباید اجازه صدور مجوز در بخش هایی را بدهند که در آن ها بازار اشباع شده است. این بی توجهی ها، سرمایه ها را به چالش می کشد.

رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان رضوی، نقبی می زند به بحران ناشی از شیوع بیماری کرونا و می گوید: به طور مشخص، در مورد بخش صنایع غذایی و تبدیلی، شاهد بازگردانده شدن بخشی از محصولات صادراتی به دلیل بسته شدن مرزها از سوی کشورهای هدف بودیم.

اورانی در خصوص حمایت دولت از فعالان این عرصه تصریح می‌کند: كمك دولت به صنايع غذایي و تبديلي بايد مشابه حمایت های دولت از صنعت خودرو باشد. صنایع غذایی و تبدیلی ما دارای مزیت تولید هستند و بازار خوبی در داخل و خارج کشور دارند و از این منظر باید برای آن ها، حمایت های ویژه اعمال شود. بعضي از بانكها با توجه به قوانين مربوطه كه فقط به تراز مالي و سود پايان دوره توجه دارد، شركاي خوبي براي توليدكنندگان نيستند و عدم همراهی آن ها به ایجاد بدهي انباشته برای توليدكننده، تعطيلي كارخانجات و تملك آن توسط بانك ها منجر می شود.

وی در پاسخ به این سوال که چه اقداماتی به طور مشخص برای کمک به فعالان این بخش مدنظر است، بیان کرد: كمك به كارخانجات و استمهال بدهي آن ها در بخش های مختلفريال خوب است اما كافي نخواهد بود و بايد حمايت از صنايع تبديلي و غذايي و کمک جدی به بخش كشاورزي، به عنوان يك راهبرد اساسي مورد توجه برنامه‌ريزان كشور قرار بگیرد.

*کرونا عامل اصلی توقف صادرات و کاهش فروش محصولات لبنی

مهدی هدایت نیا، مدیرعامل شرکت تعاونی تولیدکنندگان فرآورده‌های لبنی پاستوریزه خراسان، مهم ترین دغدغه صنایع تبدیلی و غذایی را عدم فروش بخشی از محصولاتشان دانسته و تصریح می‌کند: علی رغم اینکه شیر و سایر محصولات لبنی سطح ایمنی بدن را افزایش می‌دهد اما بعضی تبلیغات سوء در خصوص وجود سم آفلاتوکسین باعث شد تا چند ماه پیش، سطح فروش واحدهای تولیدی فعال در این حوزه، تا حد زیادی کاهش پیدا کند. شیوع بیماری کرونا نیز در هفته های اخیر، بار دیگر به این صنعت، ضربه ای جدی را وارد آورد. این بیماری باعث شده تا رستوران ها تعطیل شوند و یا فروش آنها به 10 تا 15 درصد کاهش پیدا کند و همین امر بر سطح تقاضا از کارخانجات تولیدی نیز اثرگذار بوده است.

وی می افزاید: در نامه‌ای به دستگاه های متولی استانی، مشکلات این صنایع را متذکر شدیم و حتی استاندار نیز پیرو این بحث، مکاتباتی با وزارت جهاد کشاورزی داشت اما تاکنون تمام تلاش‌ها بی‌ثمر بوده است. در حال حاضر 20 هزار تن از محصولات تولیدی این بخش خراسان رضوی انبار شده است.

مدیرعامل شرکت تعاونی تولیدکنندگان فرآورده‌های لبنی پاستوریزه خراسان ادامه می‌دهد: به استانداری اعلام کرده ایم که اگر فکری به حال ما نشود، کارخانجاتمان را تعطیل می‌کنیم. همچنین مرزهای آسیای میانه و عراق بسته شده و صادرات کالاهای ما متوقف گردیده است. از سوی دیگر، بخشی از کالاهای صادراتی استان از مرز داغستان برگشت خورده است.

وی در مورد پیشنهادات ارائه شده به دولت برای مرتفع ساختن مشکلات این صنایع می‌گوید: اولین پیشنهاد ما این بود که دولت در قالب بسته معیشتی برای قشر آسیب‌پذیر و کم درآمد جامعه، محصولات لبنی را نیز بگنجاند تا از این طریق بخشی از موجودی انبار شده، کاهش پیدا کند.

هدایت نیا خاطر نشان می کند: در تلاش هستیم تا مرزهای کشور، از طریق رایزنی با کشورهای هدف، بازگشایی شوند. مطالبه دیگر ما، اجازه صادرات شیر خشک است.  همچنین میزان نرخ ارز نیمایی و دولتی افزایش یافته و مشکلات ارزی نیز بر چالش های ما افزون شده است. همچنین از دولت می خواهیم تا بخشی از علوفه و خوراک دام مورد نیاز گاوداران را تامین کند.

مدیرعامل شرکت تعاونی تولیدکنندگان فرآورده‌های لبنی پاستوریزه خراسان اضافه می‌کند: اگر اقدامی در جهت حل این مشکلات صورت نگیرد، دیگر نمی‌توانیم شیر را از گاوداران خریداری کنیم، نهایت می‌توانیم روزانه شیر گاودار را تحویل بگیریم و به محصولات دیگری تبدیل کنیم و تحویل خود گاودار بدهیم تا به هر روشی که می‌خواهد محصول خود را به فروش برساند.