مشهـد ميزبان گردشگران خارجي با سرمايه گذاري هاي نيمه تمام و ظرفيت هاي خالي

مشهـد ميزبان گردشگران خارجي با سرمايه گذاري هاي نيمه تمام و ظرفيت هاي خالي

 

 

 

 

سال‌هاست که مسئولان کشور با به رخ کشیدن آمار اعزام مسافران ایرانی به مقاصد گردشگری جهان از فعالان بخش خصوصی انتظار دارند که در مقابل برای افزایش ورود گردشگران خارجی به کشور تلاش کنند. دست‌اندرکاران گردشگری کشور نیز دولت را به تکمیل زیرساخت‌ها، حذف مقررات دست‌وپا گیر، پرداخت تسهیلات خاص و مناسبات بین المللی دور از تنش فرا می خوانند. فراموش نکرده‌ایم که درگذشته‌ای نه‌چندان دور تعداد مسافران مسلمان از کشورهای ثروتمند حوزه خلیج‌فارس به‌اندازه‌ای بود که شهر مشهد، شاهد سرمایه‌گذاری‌های وسیعی در حوزه هتل‌ها ی ‌ چهار و پنج ستاره و همچنین فعالیت آژانس‌های مختلف و رشد سریع خدمات گردشگری گردید، اما بروز اتفاق ناگوار حمله به سفارت و کنسولگری عربستان به‌وسیله عده‌ای خودسر که بهانه‌ای به دست دولت‌های این حوزه داد که بازی باخته در سطح بین المللی را به ورقی برد تبدیل کرده و مانعی برای اعزام مسافران و زائران به کشور و به‌ویژه مشهد ایجاد کنند، چهره شهر را از این نظر دگرگون کرد. نتیجه کار، معطل شدن ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری شده و محو بسیاری از فرصت‌های شغلی بود بااین‌حال دست‌اندرکاران بخش خصوصی فعالیت خود را تنها به این بخش معطوف نکرده بلکه تلاش نمودند همراه باسیاست‌های مدبرانه دولت جدید، بازارهای تازه‌ای را برای جذب مسافران بویژه از کشور عراق ، عمان ، عمان و سایر کشور ها بگشایند. اما پر واضح است که برای پذیرش نقشی فعال در منطقه باید هم دولت و هم بخش خصوصی خود را مهیای اقدامات بزرگ نمایند. برای اطلاع از وضعیت ورود گردشگران خارجی و مشکلات فرا روی آن در آستانه سال نو با تعدادی ازکارشناسان حوزه گردشگری گفت‌وگوی داشتیم که باهم می‌خوانیم:

 

 ايران، اقتصادي ترين و ارزان ترين مقصد گردشگري جهان

احمد اصغري قاجاري، رئيس كميته گردشگري اتاق ايران : در سال گذشته بيش از 5 ميليون گردشگر وارد ايران شد و بر اساس آمار سازمان جهاني گردشگري، از ورود اين تعداد گردشگر خارجي بيش از 8 ميليارد دلار ارزآوري نصيب ايران شده است، اين درحالي‌که پيش‌ازاين 6 ميليارد دلار درآمد ارزي ايران از گردشگري بوده كه افزايش 2 ميليارد دلاري درآمد گردشگري ايران از صنعت توريسم ظرف يك سال، نشان از توسعه مناسب زيرساخت‌هاي اين صنعت در ايران دارد.

ايران بر اساس اسناد يونسكو ازنظر وجود آثار تاريخي و فرهنگي در ميان 10 كشور نخست جهان و ازنظر جاذبه‌هاي اکو توريستي و تنوع اقليمي جزو 5 كشور برتر دنياست و كارشناسان اقتصادي معتقدند گردشگري صنعت مناسبي براي جايگزيني نفت براي اقتصاد ايران است؛ به همين دليل ايران در اين راه آماده هرگونه همكاري با كشورهاي جهان به‌ويژه كشورهاي منطقه و سازمان‌هاي منطقه‌اي ازجمله كشورهاي عضو اكوست.

گزارش مجمع جهاني اقتصاد با عنوان «شاخص رقابت‌پذيري گردشگري و سفر» در سال 2015 بامطالعه 141 كشور جهان، درنهايت ايران را به‌عنوان يکي از اقتصادي‌ترين و ارزان‌ترين مقصد گردشگري جهان شناخته است. در سال‌هاي اخير حدود 5 ميليون نفر گردشگر خارجي از ايران بازديد كردند كه حدود 45 درصد آن‌ها از كشورهاي منطقه اكو بوده‌اند.

 

 

لزوم تبليغات برون مرزي

محمد قانعي، رئيس اتحاديه هتلداران خراسان رضوي خراسان رضوى: خراسان رضوي در حال حاضر داراى 206 هتل فعال با ظرفيت 50000 تخت است كه در شرايط پيك و ايام خاص تا 75000 تخت قابل‌افزايش مي باشد. 12 واحد از اين هتل‌ها با ظرفيت 750 تخت در شهرستان‌هاي استان با توجه به نيازها ادارى، تجارى، درمانى و آموزشي تأسيس‌شده‌اند و تقريباً پراكندگى مناسبى دارند. اما براى جذب بيشتر گردشگران خارجى  و پر کردن ظرفيت هتل ها، تبليغات برون‌مرزي و ارتباط کامل‌تر با سازمان جهاني جهانگردى، استفاده از شبکه‌هاي ماهواره‌اي بين‌المللي براى معرفى جاذبه‌هاي تاريخى آثار باستانى، ظرفيت‌هاي طبيعى و اكوتوريسم، تنوع غنى فرهنگى و توانمندي‌هاي منحصربه‌فرد پزشكى درمانى و همچنين فعال‌سازي بخش ويژه گردشگرى در سفارتخانه‌ها و برقراري خطوط هوايى بيشتر ورد نياز است.

 

 

 

طرح مبدا از مبدا راهگشايي برخي از مشکلات گردشگري

فرهاد دوايي مدير عامل شرکت خدمات مسافرتي دنياسير: به مجلس و کميسيون اصل 90 پيشنهادهاي انجمن صنفي را براي تسهيلات خاص به مسافران مشهد ارائه داديم. براي کساني که مي‌خواهند به مشهد مشرف شوند طرحي را آماده کرديم با عنوان مبدأ به مبدأ. اين طرح در داخل خود همه‌چيز دارد از پرواز، سفر دريايي، راه‌آهن و همه‌چيز در اين بسته تعريف‌شده است که ما بتوانيم گردشگرهاي زيارتي را از تمام نقاط جهان به مشهد مقدس بياوريم. با توجه به اين‌که بيش از 10 تا از ايرلاين هاي خارجي به مشهد پرواز دارند با آن‌ها صحبت کرده‌ايم که قيمت‌هاي خيلي خوبي را در اختيار ما قرار دهند.

ما همين‌طور در اين طرح بسته فرهنگي تعريف کرده‌ايم که غيرازاينکه کليه اطلاعات که از جاذبه گردشگري استان خراسان و مشهد به آن‌ها داده مي‌شود از آن‌ها به‌صورت رايگان در غذاخوري حضرت هم پذيرايي کنيم. بسياري از مسافران اکنون براي بوم گردي به مشهد مي‌آيند. مثلاً ميل رادکان ‌که افتتاح گرديد استقبال خيلي خوبي از آن شد و برنامه‌ها نيز بسيار هم قوي بود.  بايد صدور ويزا را در اختيار ما بگذارند که ما گردشگر را از کشور خودش به ايران بياوريم و بعد او را به کشور خودش برگردانيم، صدور ويزا يک پروسه تقريباً يک‌ماهه دارد، حتي ما کد وزارت امور خارجه را هم داريم ولي وقتي اين‌ها وارد سيستم مي‌شود تا تأييد شود چند ارگان بايد آن را تأييد کنند که اين خيلي زمان‌بر است درصورتي‌که بايد به‌صورت الکترونيکي و سريع انجام بگيرد.

مشکل ديگر اين است که در فرودگاه نيز افزون بر 10 ساعت گردشگر معطل و اذيت مي‌شود. در مورد بعضي از کشورها نيز توافق‌هايي شده اما عملي نشده مثلاً براي روسيه که مي‌گويند که لغو رواديد شده ولي هنوز اجرايي نشده است.

 

تعريف مسيرهاي گردشگري براي جذب گردشگر خارجي

حميدرضا ميلاني نژاد، رئيس انجمن صنفي راهنمايان گردشگري خراسان : در درجه اول بايد پتانسيل‌هاي خوبي که در آژانس‌هاي مسافرتي برتر مشهد وجود دارد را اجراي کنيم تا استان خراسان و شهر مشهد در سطح 5 شهر اول توريستي ايران مثل تهران ، اصفهان ، شيراز ، يزد و کاشان قرار بگيرد و کارگزار آژانس‌هاي ديگر شهرها براي تورگرداني توريست‌هاي خارجي نباشيم. ولي به دليل بعد مذهبي شهر مشهد بيشتر توريست‌هاي خارجي عرب‌زبان براي زيارت حرم مطهر امام رضا (ع)  به مشهد وارد مي‌شوند که بيشتر در چند منطقه مشخص شهر نظير حرم مطهر، مسجد گوهرشاد، موزه‌هاي آستان قدس رضوي، امامزاده ياسر و ناصر، خواجه ربيع و امامزاده يحيي رفت وآمد مي کنند. ولي براي توريست‌هاي خارجي که عاشق تاريخ ايران‌زمين مي‌باشند مي‌توانيم جاذبه‌هاي جاده ابريشم را که در خاک خراسان وجود دارد را پررنگ‌تر کنيم و چند مسير گردشگري براي توريست‌هاي خارجي تعيين کنيم مثل برج رادکان‌که ساخته خواجه‌نصيرالدين طوسي مي‌باشد و يک برج نجومي دقيق مي‌باشد که همين‌الان در سال 2017 منجمان مي‌توانند اعتدال بهاري و اعتدال پاييزي و بسياري ديگر از محاسبات پيچيده نجومي را در اين برج محاسبه کنند. مسير گناباد براي ديدن قنات قصبه گناباد که اولين اثر ثبت‌شده خراسان در يونسکو مي‌باشد با قدمت 2500 سال بسيار مهيج است. همچنين يکي از مساجد دو ايوانه خراسان مسجد جامع گناباد مي‌باشد که از دوره سلجوقيان به يادگار مانده است. مسير تربت‌حيدريه کوشک سلامي و خواف و آس بادهاي نشتيفان و... نمونه‌هاي کوچکي از جاذبه‌هاي استان خراسان مي‌باشند که چون براي توريست‌هاي خارجي اين مسيرها تعريف‌نشده براي ديدن آن‌ها به استان ما سفر نمي‌کنند.

 

 

لزوم ايجاد نهضت ملي گردشگري در کشور

مهدي جهانگيري نايب‌رئيس اتاق بازرگاني تهران: براي عبور از فضاي کنوني اقتصاد راهي جز اتخاذ الگوي مناسب به همراه استراتژي مدون در صنعت گردشگري نداريم، امروز بعد از تغيير گفتمان دولتمردان در فضاي سياسي جهان تعاملات ايران و جهان تغيير اساسي يافته که شاهد اين تغيير صنعت گردشگري است. با تلاشي که دولت در فضاي سياسي بين‌الملل انجام داد، صنعت گردشگري به‌عنوان يک صنعت لطيف و متأثر از نوسانات سياسي، در مسير رشد و توسعه قرارگرفته است.

بايد اعتقاد داشته باشيم صنعت گردشگري فقط به دست بخش خصوصي مي‌تواند به تکامل و پويايي برسد. اکنون و بعد از گذشت 37 سال از پيروزي شکوهمند انقلاب اسلامي هنوز 85 درصد از اقتصاد ما دست دولت است و اين وضعيت باعث شده تا با فراز و نشيب‌هايي که در قيمت نفت در بازارهاي جهاني وجود دارد همواره اقتصاد ما دچار لطمه و زيان شود.

در حال حاضر راهي جز اين نداريم که بپذيريم که ليدر اقتصاد کشور بخش خصوصي است. حمايت از بخش خصوصي بيشتر از آن‌که در عمل به منصه ظهور برسد بيشتر در قالب کلام و وعده بوده است.  امروز صنعت گردشگري ما تنها صنعتي است که مي‌تواند هم مشکلات اشتغال را حل کند و هم باعث ايجاد صلح و ثبات و آرامش در جامعه شود. انتظار ما فعالان بخش خصوصي از دولت ايجاد نهضت ملي گردشگري در کشور است.

 

يارانه اي براي تبليغات پرهزينه خارجي وجود ندارد

دوايي: مشکل ديگر اين است که وضعيت حمل‌ونقل ما در مشهد زياد خوب نيست، مثلاً اتوبوس‌هاي خيلي خوبي نداريم، من به‌عنوان يک آژانس مي‌خواهم اتوبوس گردشگري بخرم قادر به پرداخت 700 تا 800 ميليون پول نيستم. تسهيلات نيز نهايتاً 50 درصد است و انگيزه اي نيز براي سرمايه گذاري شرکت هاي خدمات مسافرتي ايجاد نمي کند.

بحث بعدي تبليغات خارج از کشور است که در موارد محدود کننده است که مثلاً کجا مجاز به تبليغ هستيم و کجا نيستم. من اگر بخواهم در يک کشور خارجي تبليغات بيلبورد بدهيم هزينه سنگيني دارد. دولت هم هيچ کمکي در اين زمينه به ما نمي‌کند. همين‌طور اگر بخواهيم در يک نمايشگاه شرکت کنيم يارانه‌اي براي تبليغات و حضور در نمايشگاه به ما داده نمي‌شود و يک آژانس به‌تنهايي قادر به پرداخت هزينه هاي سنگين آن نيست.

زماني پروازها از کشورهاي حاشيه خليج‌فارس به مشهد زياد بود. ولي اکنون ديگر پروازي از اين شهرها به مشهد وجود ندارد. هتل‌هاي ما به خاطر تعطيل شدن اين پروازها در معرض ورشکستگي هستند. امسال 30 درصد آژانس‌هاي مسافرتي اعلام کرده‌اند که يا ما را تعطيل کنيد يا ما خودمان از اين صحنه خارج مي‌شويم.

از سوي ديگر بحث ما با ماليات‌ها به‌گونه‌اي شده است که وقتي يک ايرلاين، مالياتي باارزش‌افزوده 9 درصد مي‌دهد، ما  از اين ايرلاين کميسيوني باارزش‌افزوده 9 درصدخريداري مي کنم و آن را در يک پکيج مي‌گذاريم و هتل رزرو مي‌کنيم. در کيش نيز که منطقه آزاد و معاف از ماليات است باز از آژانس 9 درصد ارزش‌افزوده مي‌گيرند. از بليت ايرلاين هم مي‌گيرند. بعد در جمع کار که حساب مي‌کنند مي‌بينيم که از کل فروش ما گرفته‌اند، درحالي‌که ما کميسيون کار هستيم. اين است که کار فاقد توجيه اقتصادي مي‌شود. در آژانس‌هاي مسافرتي استان خراسان بالغ‌بر 3500 نفر با مجوز کار مي‌کنند. کساني هم که مجوز ندارند به همين تعداد هستند و بازگشت مالي آن‌ها از کساني که مجوز دارند بيشتر است، چون هيچ‌وقت ماليات تکليفي و ارزش‌افزوده نمي‌دهند. هنگامي‌که بيمه و غيره هم به سراغشان مي‌روند، جاي خود را عوض مي‌کنند. با اين وضعيت و به‌ويژه مشکل ماليات‌ها سال 96 سال خوبي براي صنعت گردشگري نخواهد بود.

 

افزايش بهاي تمام شده خدمات ، عدم رغبت سرمايه گذاري در اين صنعت

قانعي: با توجه به هزينه‌هايي نظير ماليات بر ارزش‌افزوده، ماليات مشاغل، عوارض كسبى و... كه باعث افزايش بهاى تمام‌شده خدمات وعدم امكان رقابت با كشورهاى مشابه در اين صنعت مي‌شود بنابراين توجيه اقتصادى مناسب و لازم براى سرمايه‌گذاران وجود ندارد و اين مي‌تواند در كيفيت خدمات تأثير منفى داشته و کاهش جذب گردشگر را به دنبال داشته باشد.

 

استفاده از راهنمايان گردشگري متخصص کمک به بازار گردشگري

ميلاني نژاد: متأسفانه راهنمايان گردشگري در ايران واقعاً مظلوم واقع‌شده‌اند آنها استخدام ارگان يا اداره‌اي هستند که حقوق ثابتي داشته باشند و بيمه هم نيستند و به‌طور فصلي مشغول بکار مي‌شوند و برخي آژانس‌هاي مسافرتي که تور برگزار مي‌کنند. از تور ليدر استفاده نمي‌کنند يا افرادي را در تور قرار مي‌دهند که اصلاً تورليدر نيستند و باعث بسياري از مشکلات مي‌شوند. وقتي هم به‌عنوان تورليدر انجام‌وظيفه مي‌کنند آژانس ها دستمزد واقعي کارشان را که کانون راهنمايان تعيين کرده پرداخت نمي‌کنند درنتيجه انگيزه آن‌ها براي کار و خدمت خيلي پايين مي‌آيد درصورتي‌که راهنماي گردشگري متخصص خيلي مي‌تواند به بازار گردشگري کمک کند.

بايد در درجه اول پرسنلي که در ارتباط مستقيم با توريست‌هاي خارجي قرار دارند آموزش حرفه‌اي ببينند که در درجه اول راهنمايان گردشگري هستند که همه کارت دار سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري هستند و در بخش‌هاي مختلف در ارتباط با مسافران عزيز مي‌باشند. همجنين پرسنل فرودگاه‌ها، ايستگاه راه‌آهن، پايانه‌هاي مسافربري، رانندگان اتوبوس و تاکسي بايد طبق يک ضابطه و قانون مدون آموزش‌هاي ويژه ببينند.

 

دست اندرکاران بخش گردشگري نيازمند آموزش

قانعي رئيس کميسيون گردشگري اتاق خراسان رضوي: مهم‌ترين مشكل مهمانان خارجى، عدم آشنايي دست‌اندرکاران ارائه خدمات در بخش‌هاي مختلف حمل‌ونقل، اقامت، امور ادارى و ساير امور با زبان‌هاي رايج خارجى است كه در اين زمينه نيازمند آموزش‌هاي جدى هستيم اما ساير مشکلات ديگر از اين قرارند:

- ضعف امكانات گمرکي، كنسولى و فرودگاهى ،

- عدم فعاليت کافي دفاتر خدمات مسافرتى در بخش تورهاى ورودى،

- هتلدارى مشهد مقدس داراى چالش‌هاي فراوانى ازجمله فعاليت اماكن اقامتى و غيرمجاز بخش دولتى است كه عليرغم تصريح اصل 44قانون اساسى با اتكا به بودجه‌هاي عمومى به ارائه خدمات مي‌پردازند.

- فعاليت خانه‌ها و اماکن اقامتى غيرمجاز در قالب خانه مسافر و همچنين استفاده از كلاس درس مدارس اين موارد موجب مي شود که نتوان از ظرفيت هتل ها و سرمايه گذاري انجام شده استفاده کرد.

 

آموزش اولويت اصلي بخش گردشگري

دوايي: راننده تاکسي و اتوبوسمان آموزش نديده‌اند و ما ازنظر آموزش در فرهنگ پذيرايي مشکل‌داريم. توجه چنداني به بحث آموزش در همه مقاطع نشده است. آموزش بايد در اولويت باشد. شايد 10 درصد اين صنف آموزش‌ديده باشند و بقيه به‌صورت تجربي کار مي‌کنند. بايد تاکسي گردشگري داشته باشيم و آن‌ها را از تاکسي عمومي شهرمان جدا کنيم. ما اتوبوس و ون گردشگري نداريم.

 

فقدان تنوع غذايي و رستوران هاي بين المللي در استان

ميلاني نژاد: نقاط ضعف مهمي که به نظر من خيلي مشهود مي‌باشد فقدان رستوران‌هاي بين‌المللي و تنوع غذايي از استان‌هاي ديگر ايران مي‌باشد چون بيشتر توريست‌هاي خارجي دنبال آزمايش غذاهاي اصيل ايراني هستند که در شهر مشهد غير از شيشليک و ديزي غذاي ديگري را نخواهند ديد، عدم تسلط به زبان انگليسي در ميان مراکز خدماتي مانند رانندگان تاکسي و اتوبوس فروشندگان در بازار و فقدان اطلاع‌رساني گردشگري در سطح شهر مشهد هم خيلي به چشم مي‌آيد.

 

لزوم ارائه تسهيلات دولتي براي ورود سرمايه گذاران داخلي و خارجي

اصغري قاجاري: مواردي چون «تسهيل در صدور رواديد»، «همكاري با سازمان‌هاي بين‌المللي»، «ايجاد شبكه يكپارچه خدمات گردشگري و تأمين و آموزش نيروي انساني متخصص» و «استفاده از تجربيات كشورهاي عضو» مي‌تواند به افزايش درآمدهاي ايران از محل صنعت گردشگري بينجامد.

نخستين راهكار، ساده‌سازي مراحل صدور رواديد است؛ دومين راهكار، تقويت بخش خصوصي و جذب سرمايه‌گذاران خارجي است كه گام مهمي به شمار مي‌رود؛ اين صنعت پول‌ساز و پردرآمد بدون تأمين و تجهيز زيرساخت‌ها نمي‌تواند راه به‌جايي ببرد. سرمايه‌گذاري بايد در تمام شاخه‌هاي صنعت گردشگري ازجمله سلامت، اكوتوريسم، ورزشي و فرهنگي ـ هنري انجام شود و البته اين دولت‌ها هستند كه بايد با ارائه تسهيلات لازم راه را براي ورود سرمايه‌گذاران داخلي و خارجي هموار كند.

تعيين رايزن گردشگري در نمايندگي‌هاي خارجي جمهوري اسلامي ايران در كشورهاي مختلف به‌خصوص اعضاي اكو جهت ارائه راهنمايي و مشاوره در زمينه سفر، دريافت رواديد و ساير اطلاعات لازم درباره كشور مقصد را از موضوعات بسيار مهمي است كه بايد پس از اخذ موافقت‌هاي لازم در تعامل با وزارت امورخارجه و ساير نهادهاي ذي‌ربط اجرايي شود.

برگزاري نمايشگاه‌هاي گردشگري و صنايع‌دستي مي‌تواند ازجمله رويدادهاي مهم و تأثيرگذار در نزديكي ملت‌ها به يكديگر و آشنايي با رسوم، عقايد، سنت‌ها و فرهنگ كشورهاي مختلف و درنتيجه ايجاد رغبت بيشتر به سفر باشد. در همين زمينه با گسترش اينترنت و رسانه‌هاي ارتباط‌جمعي حتي مي‌توان به برپايي نمايشگاه در فضاي مجازي نيز انديشيد.

 

لزوم تعريف استراتژي خاص در بخش گردشگري

جهانگيري: ما انتظار داريم که تمام ارکان نظام در حوزه توسعه صنعت گردشگري يکپارچه‌شده تا در اين رهگذار بتوانيم تهديدها را به حداقل برسانيم. ما از دولت انتظار داريم موضوع جايزه صادراتي براي فعالان حوزه گردشگري پيگيري و به نتيجه برسد. صنعت گردشگري با همين وضعيت و بدون حمايت سال گذشته حدود 10 ميليارد دلار ارزآوري داشته است درحالي‌که امروزه کل درآمد ما در حوزه نفت 20 ميليارد دلار است.

با اين رويکرد قطعاً نهضت ملي گردشگري مي‌تواند جاي خود را پيدا کند با تمام اقدامات مثبتي که انجام‌شده انتظار ما اين است که با ضريب امنيتي خوبي که در کشور وجود دارد امکان لغو رواديد فراهم شود. بخشي از وعده جناب آقاي دکتر روحاني در خصوص برگشت اعتبار به پاسپورت ايراني محقق شده اما انتظار مي‌رود که اين موضوع در خصوص لغو رواديد بين بازارهاي هدف گردشگري نيز مهيا شود.

 

مشهد، ارزان ترين مقصد سفر در ايران

قانعي: در حال حاضر با توجه به افزايش قابل‌توجه هتل‌هاى مشهد در چند سال اخير و رقابت مثبت و سازنده سرمايه‌گذاران در ارائه خدمات و همچنين جوان بودن و به‌روز بودن هتل‌ها، نرخ بسيار مناسب و پايين و پيشي گرفتن عرضه بر تقاضا شرايط بسيار عالى و مناسبي براى ميهمانان و گردشگران مشهد مقدس فراهم‌شده است و ما به‌عنوان ارزان تربن مقصد سفر در ايران مي‌توانيم همراه با ارائه فضايى معنوى در جوار بارگاه ثامن‌الحجج امكانات متنوع و آبرومندى درشان زائرين تقديم نموده و نيازى به استفاده از اماكن اقامتى غيرمجاز براى زائرين نداشته باشيم.

 

منبع: ماهنامه اقتصاد آسیا- حسین کوه زاد