به دنبال بازارهای جدید

 

اهمیت صادرات در رشد و توسعه اقتصادی بر کسی پوشیده نیست و در این زمینه گزارش‌های مختلفی منتشر کردیم. اما نامگذاری سال 97 با عنوان حمایت از کالای ایرانی ما را بر آن داشت تا این بار به سراغ تاثیر توسعه صادرات غیرنفتی بر تحقق شعار سال برویم.

سالهاست که کارشناسان اقتصادی بر لزوم توسعه صادرات غیرنفتی برای دستیابی به رشد اقتصادی بیشتر تاکید می‌کنند. صادرات نفتی بیش از 60 درصد ارزش صادرات ایران را شامل می‌شود و صادرات غیرنفتی شامل کالاهایی است که بر پایه نفت نبوده و تقریبا تمام صادرات استان خراسان رضوی در این دسته قرار می‌گیرد.

توسعه صادرات غیر نفتی به معنی یافتن بازارهای هدف بیشتر برای صادرات این کالاها و در نتیجه افزایش تقاضا و تولید بیشتر کالاهای داخلی است و طبیعتا هدف‌گذاری مسئولان و فعالان اقتصادی برای افزایش صادرات این کالا تاثیر کمی در تحقق شعار سال نخواهد داشت. باید ببینیم دستگاه‌های اجرایی چه برنامه‌ای برای توسعه صادرات غیرنفتی و حل مشکلات پیش روی صادرکنندگان دارند.

هدف‌گذاری برای دستیابی به صادرات 2 میلیارد و 140 میلیون دلاری

سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی با اشاره به اهمیت صادرات غیرنفتی در توسعه اقتصادی استان و تحقق شعار سال اظهار می‌کند: برای صادرات غیرنفتی و رشد صادرات استان در برنامه ششم توسعه برنامه‌ای تدوین کردیم و مشخص شد رشد ما در صادارت چقدر باشد؛ سال گذشته رشد 8 درصدی را برای صادرات پیش‌بینی کردیم که خوشبختانه این عدد به 15ونیم درصد رشد نسبت به سال 95 رسید. در سال گذشته یک میلیارد و 676 میلیون دلار صادرات بدون در نظر گرفتن صادرات خدمات فنی و مهندسی از استان خراسان رضوی صورت گرفت که با در نظر گرفتن خدمات فنی و مهندسی ارزش صادرات از مرز دو میلیارد دلار گذشت.

علی رسولیان برنامه امسال برای صادرات استان را رشد 12درصدی عنوان و تصریح می‌کند: تا پایان سال اگر اهداف برنامه را محقق کنیم به دو میلیارد و 140 میلیون دلار صادرات خواهیم رسید و در این زمینه تعیین وظایف لازم برای دستگاه‌های اجرایی انجام شده و با تشکل‌های بخش خصوصی هم جلسات لازم را برگزار کرده‌ایم.

سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی از ایجاد تقاضا به عنوان بهترین راه برای رسیدن به هدف و شعار سال یعنی حمایت از کالای ایرانی نام برده و یادآور می‌شود: البته ایجاد تقاضا در خارج از کشور یعنی بازار هدف برای صادرات بهترین نوع تقاضا است زیرا علاوه بر ارزآوری که به دنبال دارد، آثاری جدی در رقابت‌پذیری کالاهای ما نیز دارد.

وی می‌افزاید: در برنامه اقتصادی استان 41 سرفصل مهم را مشخص کردیم که یکی از این موارد بحث صادرات است به طور جدی پیگیر این موضوع خواهیم بود.

جاده صادرات هموار نیست

با وجود خبرهای خوش رسولیان از رشد صادرات، سید حسین حسینی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی خراسان رضوی معتقد است جاده صادرات هموار نبوده و دست‌اندازهای بسیاری دارد و برای بهبود صادرات لازم است دولت توجه ویژه‌ای به این بخش داشته باشد.

حسینی با اشاره به اهمیت بالا بردن کیفیت کالا در بهبود وضعیت صادرات و افزایش بازارهای هدف می‌گوید: تولیدات ما باید به گونه‌ای باشد که تولیدکنندگان برای دریافت برچسب ساخت ایران برای صادرات هم مجوز دریافت کنند و روی هر کالایی نباید برچسب ساخت ایران بزنیم بلکه باید تمام استانداردها در تولید آن کالا رعایت شده باشد و از نظر قیمت هم قابل رقابت با کالاهای کشورهای دیگر باشد.

عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی خراسان رضوی می‌افزاید: در کشور ما میزان تولید بسیاری از محصولات بیش از نیاز داخل است و تنها راه برون‌رفت این است که راهی به سایر کشورها پیدا کنیم و تولیدمان فرامرزی شود. در این راستا باید بتوانیم سلایق کشورهای بازار هدف را شناسایی کنیم و کالاهایمان براساس آن باشد همان کاری که در دنیا تمام تولیدکنندگان کالا انجام می‌دهند.

وی با اشاره به لزوم توسعه صادرات غیرنفتی نسبت به صادرات نفتی اظهار می‌کند: با توجه به برجام و سختگیری‌هایی که در زمینه صادرات نفت مواجه هستیم، صادرات نفت و برگشت پول حاصل از آن بسیار سخت‌تر از صادرات کالاهای غیرنفتی است ضمن اینکه ذخایر نفتی فقط متعلق به ما نیست و نباید حق نسل‌های آینده را برداشت کنیم.

رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی با بیان اینکه با بررسی کشورهای توسعه‌یافته می‌بینیم کشورهایی که اقتصادشان بر پایه نفت نیست بهتر و توسعه‌یافته‌ترند، می‌افزاید: کشورهای اروپایی منهای کشورهای حوزه اسکاندیناوی نفتی ندارند و با تولیدات خودشان کشور را به خوبی اداره می‌کنند و ما هم باید از آنها الگو بگیریم و برای رقابت با کالاهای آنها تلاش کنیم.

وی با انتقاد از وجود دیوان‌سالاری و بروکراسی اداری در مسیر صادرات می‌گوید: در ایران کالاهای زیادی داریم که با هم رقابت می‌کنند اما آنقدر دیوان‌سالاری و بروکراسی اداری در راه صادرات زیاد هست که صادرکننده را خسته می‌کند؛ جاده صادرات هنوز هموار نیست و دست‌اندازهای زیادی دارد و توقع ما از دولت بهبود این وضعیت است. اگر ما در بخش تولید وظایفی داریم و یکی از آنها کیفیت کالا و رقابت‌پذیری از نظر کیفی و ارزشی است وظیفه دولت هم روان‌سازی بخش صادرات است.

حسینی درباره صادرات کالاهای غیرنفتی از استان خراسان رضوی اظهار می‌کند: در بخش صنایع غذایی امروز تقریبا تمام مواد صادر می‌شود البته باید تمام استانداردهای کشورهای هدف را رعایت کنیم تا در بازار هدف مشارکت داشته باشیم. صنایع غذایی مثل رب، شیرینی و کیک و شکلات به وفور صادر می‌شود. فرش ماشینی از دیگر کالاهای صادراتی استان ماست که به کشورهای اروپایی و حتی چین صادر می‌شود و در بسیاری از بخشهای صنعتی صادرات به خوبی صورت می‌گیرد اما همه درگیر مشکلات هستند.

عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی خراسان رضوی ادامه می‌دهد: در حال حاضر آن سوی مرز دچار مشکلاتی هستیم چون مبادلات ما از طریق بانک صورت نمی‌گیرد و باید مدام نگران بازگشت پولمان باشیم. دولت باید قدر این بخش خصوصی را بداند و تسهیلاتی فراهم کند که صادرکننده و یا تولیدکننده‌ای که به صادرات میپردازد از حضور در این مسیر خسته و دلسرد نشود.

افت شدید صادرات خراسان رضوی با اجرای مصوبه بازگشت ارز حاصل از صادرات

اما براساس جزئیات مصوبه جدید دولت در خصوص بازگشت ارز حاصل از صادرات؛ صادرکنندگان تا شش ماه از تاریخ صدور پروانه گمرکی موظف خواهند بود تا ۹۵٪ ارز حاصل از صادرات را به سیستم ارزی کشور از روش‌های مصوب بازگرداند. ۵٪ از ارز حاصل از صادرات جهت تامین هزینه‌های بازاریابی و تبلیغات یا دفاتر خارجی شرکت‌ها در اختیار صادرکننده خواهد بود و نکته مهم این است که صادرکنندگان به کشورهای افغانستان و عراق یا صادرات از طریق بازارچه‌های مرزی تا اطلاع ثانوی از این محدودیت مستثنی هستند.

نظر رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی خراسان رضوی درباره این مصوبه جالب توجه است.

محمدحسین روشنک می‌گوید: اینکه صادرکننده ارز را به نظام بانکی و رسمی برگرداند برای صادرکنندگان به کشورهای آسیای میانه، افغانستان و عراق اشکالاتی به وجود می‌آورد چون عمده‌فروشان ما به این کشورها ریال دریافت می‌کنند و دلاری از خریداران و مشتریان خود دریافت نمی‌کنیم. خوشبختانه با پیگیری‌ها برای افغانستان و عراق تا اندازه‌ای مشکل حل شده و مبنای قبلی را پذیرفتند و الان مشکل برای آسیای میانه است که اگر تدبیر لحاظ نشود صادرات ما به این کشورها متوقف می‌شود و چون عمدتا صادرات به این کشورها مربوط به خراسان رضوی است صادرات استان ما با افت شدیدی مواجه خواهد شد.

وی می‌افزاید: کشورهای آسیای میانه برای ما نوعی بازارچه مرزی هستند چون گشایش اعتبار نداریم و ال‌سی برای ما باز نمی‌کنند؛ ما کالا را به آن کشورها می‌فرستیم و بعد از اینکه آنها کالا را می‌فروشند تبدیل به ارز می‌شود و ارز به کشور دیگری می‌رود و از آنجا ارز را به کسی که قصد وارد کردن کالا به ایران داشته می‌دهند و در مقابل صادرکننده در مشهد و استان ریال دریافت می‌کند و الان اگر قرار باشد این چرخه قطع شود صادرات با مشکل مواجه می‌شود.

رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی تصریح می‌کند: پیشنهاد و درخواست ما صادرکنندگان خراسانی این است که اگر قرار بر صادرات به آسیای میانه است و دولت صادرکنندگان خرده‌پا را هم در نظر بگیرد، صادرات از مرزهای خراسان رضوی به کشورهای آسیای میانه هم مانند افغانستان و عراق از شمول مصوبه مربوط به بازگشت ارز حاصل از صادرات خارج شود.

وی ادامه میدهد: این میزان صادرات به یک میلیارد دلار در سال هم نمی‌رسد و بهتر است دولت از خیر جابجایی این ارز بگذرد و صادرات از مرزهای خراسان برای کالاهای غیر پتروشیمی و غیر از مواد اولیه به آسیای میانه طبق روال گذشته باشد و مثل شیوه‌ای که قرار است با افغانستان و عراق رفتار شود، با صادرکنندگان خراسان رضوی به این کشورها هم رفتار شود. 

توسعه صادرات با گسترش بازارهای هدف

رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی درباره برنامه‌های صادراتی امسال می‌گوید: گسترش بازارهای صادراتی در کنار توسعه صادرات به کشورهای هدف کنونی مهمترین اهداف صادراتی استان در سال جاری است؛ ما به دنبال سهم بیشتری از بازارهای کشورهایی هستیم که هم‌اکنون مشتری ما هستند، همچنین ورود به بازارهای جدید صادراتی کشورهایی مثل روسیه، ژاپن، افریقای جنوبی، کانادا، عمان، تایلند و استرالیا را در دستور کار داریم.

محمدعلی امیرفخریان می‌افزاید: یکی دیگر از اقدامات امسال تنوع‌بخشی به محصولات صادراتی و عملا تمرکز بر روی صادرات محصولات دارای مزیت رقابتی است تا آسیب‌پذیری کمتری در بازارهای هدف داشته باشیم. از طرفی به دنبال ارتقای سطح کیفی محصولات صادراتی استان و حرکت از صادرات کالاهای با تکنولوژی پایین و متوسط به سمت کالاهای با تکنولوژی بالا هستیم.

وی با اشاره به صادرات خدمات فنی و مهندسی به عنوان یکی از حوزه‌های مهم صادراتی استان می‌گوید: در صادرات خدمات فنی و مهندسی با توجه به دوران بازسازی کشورهای عراق و سوریه ظرفیت زیادی خواهیم داشت. در عراق و سوریه برای زیرساختهایی مثل راه و مسکن و در افغانستان در زمینه تولید مشترک با آن کشور برای تامین نیازهای داخلی‌اش به خصوص در زمینه مواد غذایی صادرات خدمات فنی و مهندسی خواهیم داشت.

امیرفخریان خاطرنشان می‌کند: برای دستیابی به رشد صادراتی پیش‌بینی شده برنامه‌ای در استان تدوین شده که براساس آن برای صادرات به هر یک از کشورهای عراق، افغانستان و هنگ‌کنگ و کشورهایی که در اهداف صادراتی‌مان هستند افزایش رشد پیش‌بینی شده است. این افزایش رشد با برگزاری نمایشگاه‌های تجاری در کشورهای هدف صادراتی و اعزام و پذیرش هیاتهای تجاری خارجی صورت خواهد گرفت و در این زمینه برنامه را به سازمان توسعه تجارت ارسال کردیم که مجوز برای حضور در نمایشگاه کشورهای ازبکستان در مرداد ماه، تاجیکستان در شهریورماه و ویتنام و تاتارستان و آلمان در ماه‌های آینده صادر شده است.

وی درباره اثرگذاری نوسانات نرخ ارز و مصوبه ارزی دولت در صادرات استان می‌گوید: در بحث ارز چالشی که پیش روی صادرکنندگان خواهد بود آنچنان نیست که تاثیرگذار باشد و با توجه به اینکه افزایش نرخ ارز در کوتاه‌مدت افزایش صادرات را به دنبال دارد و در بلندمدت تاثیر سویی نخواهد داشت، دغدغه زیادی در بحث ارز نداریم.

رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی یادآور می‌شود: بازارهای کشورهای هدف صادراتی ما بیشتر افغانستان و عراق هستند که براساس بخشنامه هیات دولت قرار است به صورت ریالی مبادله داشته باشند. برای کشورهای آسیای میانه هم از وزارتخانه درخواست کردیم که مثل افغانستان و عراق دیده شوند البته این به صورت دائم نیست و به تدریج باید به سوی مبادله دلاری با این کشورها برویم.

وی تاکید می‌کند: قاعدتا صادرات در حمایت از کالای ایرانی نقش بسیار مهم و مفیدی دارد اما الزاما تولیدکننده ما باید تولید صادرات محور داشته باشد و براساس نیاز مشتری کشور هدف باید تولید کند؛ سلیقه و ذائقه کشورهای مختلف با هم فرق می‌کند و اگر می‌خواهیم توفیقی داشته باشیم باید براساس سلیقه و ذائقه آن کشور تولید کنیم و این در حمایت از کالای ایرانی هم بسیار اثرگذار است.دنیای اقتصاد